درباره نمایشگاه
نمایشگاهی از دست آوردهای هنری بانوان با اختلالات مزمن اعصاب و روان از 5 تا 9 دی ماه 1399 در فضای مجازی در حال برگزاری است . این نمایشگاه که به صورت فیزیکی در تیرماه 1398 در خانه هنرمندان ایران برگزار شد مورد استقبال گسترده هنرمندان ؛ علاقمندان و دست اندر کاران حوزه توانبخشی قرار گرفت .
با توجه به شرایط جهانی ایجاد شده توسط بیماری کوید 19 و عدم امکان برگزاری نمایشگاه های حضوری ، لزوم انجام تجربیاتی در زمینه ایجاد سازو کار لازم برای حضور در فضای مجازی ضروری به نظر می رسید . از این رو برگزاری این نمایشگاه فرصتی بود تا مخاطبان به شکلی گسترده تر و متفاوت از روشهای معمول ، از آثار ایجاد شده توسط این افراد بازدید نمایند .
سابقه و شکل گیری
در سال 1382 دکتر زهرا نظمی ، مرکز آموزشی و درمانی بیماران اعصاب و روان "مهر" (ویژه بانوان) را در شهر زیبای ارومیه تاسیس نمود. از آن سال تا کنون این مرکز به صورت شبانه روزی به نگهداری و ارائه خدمات در زمینه های : پزشکی. پرستاری ، روانشناسی ،روانپزشکی ، کار درمانی ، حرفه اموزی ، و هنر درمانی به این افراد پرداخته و تلاش کرده است تا آنان را با استفاده از روشهای گوناگون علمی و تخصصی به زندگی عادی بازگرداند .
هنر درمانی در مرکز " مهر "
با راه اندازی اتاق های هنر درمانی و برگزاری دوره های آموزشی در مراکز توانبخشی از سوی سازمان بهزیستی کشور، مرکز " مهر نیز با ایجاد فضا ، در اختیار نهادن امکانات و استفاده از مربی متخصص ، فعالیت در این زمینه را از سال 1396 آغاز نمود .
مریم گشایش مربی هنر درمانی مرکز مهر می گوید :
ما در مرکزمهر از "هنردرمانی" به عنوان روشی برای کمک به ایجاد و یا ارتقاء سلامت روحی و روانی بیماران و افراد دارای اختلالات مزمن اعصاب و روان استفاده می کنیم .
و اضافه می کند :می دانیم که شکل های مختلف هنری همواره در طول تاریخ به عنوان ابزاری برای بیان مکنونات ، توصیف واقعیات ورویدادها بوده است. مبحث "هنردرمانی " و کاربرد روان شناسانهٔ آن به شکل امروزی ، نخستین بار توسط زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ ارائه شد و دیری نپایید که هنر و روانکاوی از تأثیرات متقابل یکدیگر بهره‌ها بردند
"هنر درمانی " یا به شیوه ای که در ساختار اولیه نامیده شد روان "درمانی هنری " درابتدا تاکید ویژه ای بر روی توجه به نیازهای روانی بیماران، نظیر نیاز به اظهار وجود ، تخلیه هیجانات ؛ برون فکنی و کسب آرامش داشت ، برهمین اساس نیز ، مهارت داشتن در روش های هنری و زیبا شناسی نقشی در آن ایفا نمی نمود و تنها توجه به اهداف روانکاوانه مورد نظر درمانگران بود. این رویکرد در طول سالها تحولات بسیاری یافته و امروزه از ابزار و روشهای هنری در امور گوناگون مانند توانبخشی استفاده های متنوعی می شود.
نقاشی درمانی در مرکز مهر ( زنان با اختلالات اعصاب و روان ) از سال 1396 آغاز شد و در یک فرایند دو ساله هنرمندان دارای اختلالات خلقی، افسردگی، اسکیزوفرنی،اختلالات شخصیتی، اختلال دو قطبی ، اختلال وسواس فکری - عملی و ... تحت نظر گروه درمانی شروع به تولید آثار هنری در سطوح مختلف نمودند.
گشایش در ارتباط با نحوه ی تولید این آثار گفت:
ما برای خلق این آثاراز سه روش در گروه های مختلف استفاده کردیم .
در گروه اول تصاویری را در اختیار آنان گذاشتیم .
طبعا آنان تصویری که بیانگر عواطف و احساساتشان بود را انتخاب می کردند . و با راهنمائی های لازم اما به سبک وسیاق خودشان تصویر انتخابی را باز تولید میکردند . بعضی نیز تنها الهامی از آن گرفته و با ذهنیات خودشان مواردی را اضافه ویا حذف می نمودند .
در گروه دوم آنها را آزاد می گذاشتیم .
گروه دوم هنرمندان خلاق تری بودند . آنان توان ترسیم ذهنی و تصویر سازی های مستقل را دارند . نتایج کار ، گاه به سوی سرگذشت نگاری و تصویر سازی زندگی خود سوق پیدا می کرد .
در گروه سوم به روش هنر خام ( Art Brut) به موضوع نگاه کردیم .
آنان را آزاد گذاشتیم تا بدون راهنمائی های هنری آنچه را که تمایل دارند را با همان روش ابتدائی خود به تصویر بکشند .
این مربی هنر درمانی در پایان افزود :
آثاری که در این نمایشگاه مجازی خواهید دید به همت آموزشگاه هنرهای تجسمی " ادنو " که به صورت تخصصی در زمینه آموزش مربیان هنر درمانی فعالیت می نماید برای این نمایشگاه آماده سازی و به نمایش درآمده است .
این آثار توسط بانوان هنرمند مرکز آموزشی درمانی بیماران مزمن اعصاب و روان " مهر " ارومیه و با روش های ذکر شده ترسیم شده و در تیرماه 1398 در خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمده است .